Jak i po co zdobyć status organizacji pożytku publicznego (OPP)?

1,5% procent podatku od osób fizycznych, zwolnienia z różnych opłat i bezpłatne ogłoszenia w mediach publicznych to główne korzyści z bycia OPP. Co trzeba zrobić i jakie obowiązki wypełniać, aby być organizacją pożytku publicznego i korzystać z przywilejów tego statusu?

Uzyskanie statusu organizacji pożytku publicznego (OPP) to prestiżowe wyróżnienie. Pozwala NGO realizować cele z większym wsparciem finansowym i społecznym. Jednak wraz z korzyściami status ten nakłada na organizacje określone obowiązki. Przepisy ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz zmiany wprowadzone w 2022 roku regulują procedurę uzyskania statusu i wynikające z niego uprawnienia.

Kto może ubiegać się o status OPP?

Zgodnie z art. 20 ustawy, o status OPP mogą ubiegać się organizacje, które:
– realizują działalność pożytku publicznego przez co najmniej dwa lata,
– prowadzą działalność na rzecz dobra wspólnego,
– przestrzegają zasad jawności finansowej, w tym regularnie publikują sprawozdania merytoryczne i finansowe.

Status OPP mogą uzyskać:
* stowarzyszenia, fundacje, stowarzyszenia zwykłe,
* kluby sportowe, OSP, koła gospodyń wiejskich,
* spółdzielnie socjalne, spółki non-profit, parafie.

Przywileje organizacji pożytku publicznego

Status OPP zapewnia organizacjom szereg przywilejów:
* prawo do otrzymywania 1,5% podatku PIT – podatnicy mogą przekazywać dla 1,5% ich podatku dochodowego,
* preferencje podatkowe – OPP są zwolnione z podatku od nieruchomości, podatku od czynności cywilnoprawnych oraz części opłat administracyjnych,
* bezpłatne ogłoszenia w mediach publicznych – OPP mogą promować swoje działania w telewizji, radiu i prasie publicznej,
* większa wiarygodność – status OPP podnosi zaufanie darczyńców i ułatwia pozyskiwanie funduszy. Dlaczego? Ponieważ działania OPP muszą być transparentne. Ich sprawozdania finansowe i merytoryczne muszą być publikowane na stronach internetowych.

Obowiązkowe zapisy w statucie OPP

Statut organizacji ubiegającej się o status OPP musi zawierać konkretne zapisy, które spełniają wymogi określone w art. 20 ustawy:

• cele statutowe – organizacja musi jasno określić, że działa na rzecz realizacji zadań pożytku publicznego, takich jak np. edukacja, pomoc społeczna czy ochrona zdrowia.
  Przykład zapisu: „Celem organizacji jest wspieranie edukacji młodzieży poprzez programy stypendialne i zajęcia pozalekcyjne”,
• zakaz dzielenia zysków – statut powinien wyraźnie wskazywać, że nadwyżki finansowe są przeznaczane wyłącznie na cele statutowe, a nie na zysk członków czy pracowników.
  Przykład zapisu: „Wszelkie przychody organizacji są przeznaczane na realizację jej celów statutowych”,
• zasady kontroli – statut musi wskazywać mechanizmy nadzoru, np. powołanie komisji rewizyjnej.
  Przykład zapisu: „Nadzór nad działalnością organizacji sprawuje Komisja Rewizyjna, kontrolująca zgodność działań z przepisami prawa i postanowieniami statutu”,
• Jawność finansowa – organizacja musi zobowiązać się do regularnego publikowania sprawozdań finansowych i merytorycznych.
  Przykład zapisu: „Organizacja zobowiązuje się do corocznego publikowania sprawozdań finansowych i merytorycznych na stronie internetowej.”

Co istotne władze w organizacji pożytku publicznego muszą być od siebie niezależne, co znaczy, że nie może być podległości służbowej lub pokrewieństwa między osobami z zarządu i organu kontroli wewnętrznej. Dodatkowo członkowie zarządu nie mogą być karani prawomocnym wyrokiem sądu, podobnie rzecz się ma wobec osób z organu kontroli wewnętrznej, np. komisji rewizyjnej.

Procedura uzyskania statusu

Aby uzyskać status OPP, organizacja składa wniosek do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Do wniosku należy dołączyć:

• zawierający odpowiednie zapisy statut organizacji,
• sprawozdania finansowe i merytoryczne za ostatnie dwa lata,
• dokumentację potwierdzającą zgodność działalności z przepisami ustawy.

KRS weryfikuje dokumentację i podejmuje decyzję o przyznaniu statusu OPP.

Obowiązki OPP

Przywileje dla OPP wiążą się także z szeregiem obowiązków. Najważniejsze z nich to:
– sporządzanie rocznych sprawozdań merytorycznych i finansowych,
– publikowanie sprawozdań na stronie Narodowego Instytutu Wolności i na stronie swojej organizacji,
– wysyłanie sprawozdania finansowego do KRS,
Co istotne, OPP to organizacje, które powinny prowadzić pełną księgowość.

Autor: Piotr Dominiak